Obowiązek alimentacyjny został zawarty m.in. w przepisie art. 128 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359, ze zm. Dalej „kro”). Zgodnie z tą normą obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby środków wychowania obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W związku z tym obowiązek alimentacyjny w znaczeniu przedmiotowym to świadczenie alimentacyjne. Natomiast zakres podmiotowy reguluje przepis art. 129 kro (zasada kolejności), który stanowi, że obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem.
Kim jest zstępny a kim wstępny?
Zstępny to osoba, która należy do grona potomków danej osoby. Zstępnymi będzie córka, syn, wnuczka czy wnuk.
Wstępnym to osoba, od której dana osoba się wywodzi. Wstępnymi będzie matka, ojciec, babcia czy dziadek.
W związku z tym obowiązek alimentacyjny wstępnych powstaje dopiero wtedy gdy nie mogą go wykonywać zstępni.
W praktyce obowiązek alimentacyjny w większości przypadków obciąża wstępnych względem swoich zstępnych czyli matka lub ojciec zobowiązani są względem swoich dzieci. Zgodnie z przepisem art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Należy pamiętać, że w sytuacji gdy dziecko jest małoletnie to jeden z rodziców, pod którego opieką się znajduje, reprezentuje go. W związku z tym ewentualne zasądzone alimenty jako przejaw obowiązku alimentacyjnego płatne będą do rąk tego z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Zgodnie z przepisem art. 98 § 1 kro rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.
Od czego zależy wysokość świadczenia w ramach obowiązku alimentacyjnego?
- Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego tzn. niezbędnych wydatków jakie jeden z rodziców musi ponieść w celu zapewnienia dziecku podstawowych potrzeb życiowych takich jak np. koszty przedszkola (później szkoły), zakup żywności czy zakup leków. Należy również pamiętać o proporcjonalnych kosztach utrzymania mieszkania w którym dziecko się wychowuje.
- Przy ustaleniu zakresu świadczenia alimentacyjnego (wysokości alimentów) niezbędne jest ustalenie zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego czyli osoby na której ciąży obowiązek alimentacyjny. W tym przypadku brane są pod uwagę zarobki zobowiązanego oraz jego stan majątkowy.
Istotne jest, że świadczenie 500+ (od 1 stycznia 2024 r. 800+) nie ma wpływu na zakres świadczenia alimentacyjnego. Powyższe wynika wprost z przepisu art. 135 § 3 pkt 3 kro, który stanowi, że świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dziecka nie wpływa na zakres świadczeń alimentacyjnych.
Pamiętaj, że czytany artykuł nie stanowi porady prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze! Wpis jest oparty na stanie prawnym obowiązującym w chwili jego publikacji.