Zgodnie z art. 922 kodeksu cywilnego spadek to prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzące z chwilą śmierci na jedną lub kilka osób. Istotne, że do spadku nie zaliczają się prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą oraz prawa, które z chwilą śmierci przechodzą na oznaczoną osobę bez względu na to czy jest ona spadkobiorcą.
Otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast spadkobiercy nabywają spadek z chwilą otwarcia spadku.
Należy pamiętać, że do spadku nie tylko wchodzą prawa majątkowe zwiększające wartość spadku ale również długi. W związku z tym zgodnie z art. 1012 kodeksu cywilnego spadkobierca może :
- przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste);
- przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza);
- spadek odrzucić. W takim przypadku traktuje się spadkodawcę tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Termin na złożenie powyższego oświadczenia to 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o swoim tytule powołania do spadku. W sytuacji gdy nie złoży takiego oświadczenia w terminie 6 miesięcy to równoznaczne jest to z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oświadczenie takie spadkobiorca składa przed notariuszem lub sądem.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobiorca odpowiada za długi do wysokości wartości tzw. aktywów wchodzących w skład spadku czyli praw majątkowych zwiększających wartość spadku. Jest to bezpieczna forma przyjęcia spadku w sytuacji gdy po otwarciu spadku okaże się, że osoba zmarła miała więcej zobowiązań finansowych (długów) niż wartość ruchomości albo nieruchomości wchodzących w skład spadku.
Zgodnie z art. 926 kodeksu cywilnego powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W związku z tym w sytuacji gdy zmarły nie pozostawił testamentu to dziedziczenie następuje na podstawie zasad określonych w art. 931 – 940 kodeksu cywilnego. W pierwszej kolejności dziedziczą dzieci zmarłego oraz jego małżonek, w częściach równych przy czym udział małżonka nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku. W sytuacji gdy zmarły miał dzieci, ale nie dożyły one otwarcia spadku to w takim przypadku udziały te przypadają ich dzieciom (wnukom) w częściach równych. W sytuacji gdy zmarły nie miał dzieci to spadek dziedziczą małżonek oraz rodzice zmarłego. Natomiast w sytuacji braku dzieci, wnuków oraz małżonka to cały spadek przypada rodzicom w częściach równych. Może się zdarzyć, że w chwili śmierci zmarłego żył tylko jeden rodzic to wtedy udziały, które przypadały by drugiemu z rodziców przypadają rodzeństwu zmarłego w częściach równych. Natomiast w sytuacji gdy rodzeństwo spadkodawcy nie żyło w chwili otwarcia spadku to udział spadkowy przypada dzieciom zmarłego rodzeństwa spadkodawcy. Dodatkowo może się zdarzyć, że w chwili śmierci spadkodawcy brak jest dzieci, małżonka(i), wnuków, rodziców, rodzeństwa i dzieci rodzeństwa a żyją dziadkowie spadkodawcy. W takim wypadku dziadkowie dziedziczą cały spadek w częściach równych. W sytuacji braku powyżej opisanych członków rodziny w chwili śmierci spadkodawcy to w ostateczności spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli brak jest możliwości ustalenia miejsca zamieszkania spadkodawcy albo miejsce to znajdowało się za granicą to w takim przypadku spadek przypada Skarbowi Państwa.
Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić w jednej z dwóch form:
1. W postępowaniu sądowym, po przeprowadzeniu postępowania zakończonego wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku;
2. Przed notariuszem na podstawie sporządzonego notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Należy pamiętać, że formalne stwierdzenie nabycia spadku ma moc wsteczną ponieważ jak wskazano powyżej nabycie spadku następuje już z chwilą otwarcia spadku czyli śmierci spadkodawcy.
Pamiętaj, że czytany artykuł nie stanowi porady prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze! Wpis jest oparty na stanie prawnym obowiązującym w chwili jego publikacji.