Stwierdzenie nieważności decyzji jest nadzwyczajnym trybem usunięcia decyzji z obrotu prawnego uregulowanym w rozdziale 13 Kodeksu Postępowania Administracyjnego.
Zgodnie z przepisem art. 156 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks Postępowania Administracyjnego (dalej: kpa) organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco, została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie, była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą albo zawiera wadę powodującą jej nieważność
z mocy prawa.
Istotne jest, że nieważności decyzji z przyczyn wskazanych powyżej nie stwierdza się, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne. Jest to bardzo ważne ponieważ po upływie wyżej wskazanego czasu organ prowadzący postępowanie w przedmiocie stwierdzenia nieważności winien odmówić jej stwierdzenia oraz umorzyć postępowanie w tym zakresie.
Zgodnie z art. 157 § 2 kpa postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji organ wszczyna z urzędu lub na wniosek strony zainteresowanej. W sytuacji, gdy organ wszczyna postępowanie z urzędu powinien w tym zakresie wydać postanowienie o wszczęciu postępowania administracyjnego w przedmiocie stwierdzenia nieważności i zawiadomić o tym wszystkie strony zainteresowane w sprawie. Istotne jest, że w sytuacji wszczęcie postępowania organ administracji publicznej wstrzymuje z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji co do której istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia przesłanki wskazanej w przepisie art. 156 kpa.
Dodatkowo po przeprowadzeniu postępowania organ wydaje decyzję administracyjną o stwierdzeniu nieważności decyzji lub odmowie stwierdzenia nieważności decyzji.
W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z przepisem art. 35 kpa organ administracji publicznej obowiązany jest załatwić sprawę bez zbędnej zwłoki. Jednakże załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca a w sprawie szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Jest to o tyle ważne, że jak wskazano powyżej stwierdzenia nieważności decyzji można się domagać, jeżeli od dnia wprowadzenia decyzji do obrotu prawnego nie upłynęło lat 10. W sytuacji gdyby organ nie przestrzegał terminu wskazanego w przepisie art. 35 kpa należy pamiętać, że stronie przysługuje instrument prawny jakim jest ponaglenie.
Wracając do podstaw stwierdzenia nieważności chciałbym pokrótce omówić podstawę jaką jest wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1 pkt 2 kpa) w kontekście niedawnych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego o sygn. akt II GSK 797/21, II GSK 922/21, II GSK 798/21, II GSK 1036/21, II GSK 1093/21 oraz II GSK 1131/21. Wszystkie te orzeczenia dotyczą tożsamego przedmiotowo zagadnienia i zostały wydane na skutek skargi kasacyjnej Głównego Inspektora Transportu Drogowego od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie odpowiednio VI SA/Wa 2030/20, VI SA/Wa 2035/20, VI SA/Wa 2034/20, VI SA/Wa 2032/20, VI SA/Wa 2033/20 oraz VI SA/Wa 2031/20. We wszystkich tych sprawach Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi organu i tym samym orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie uzyskały prawomocność.
Istotne jest, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyżej wskazanych orzeczeniach przeanalizował podstawę stwierdzenia nieważności ponad pierwotne zarzuty podniesione
w skardze. Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie
z dnia 16 lipca 2024 r. w sprawie I SA/Rz 214/24 „Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania.”.
Wracając do wyżej wskazanych orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, które to na skutek orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego z września 2024 r. stały się prawomocne należy wskazać, że Wojewódzki Sąd Administracyjny przeanalizował umocowanie osoby podpisującej decyzję i stwierdził, że osoba ta młodszy kontroler ruchu drogowego nie została prawidłowo upoważniona do jej podpisania. Po krótce osoba podpisująca decyzję posiadała upoważnienie do dokonania tej czynności pochodzące nie od Głównego Inspektora Transportu Drogowego a on jego zastępcy, do czego zastępca ten nie był umocowany. Jednocześnie należy wskazać, że umocowanie takie musi wynikać z przepisów prawa powszechnie obowiązującego czyli np. ustawy. Natomiast zastępca Głównego Inspektora Transportu Drogowego należy do katalogu pracowników obsługujących ten organ i jego zakres działania wynika z jego upoważnienia. Natomiast pod zaskarżoną decyzją nie widnieje podpis zastępcy Głównego Inspektora Transportu Drogowego a pracownika będącego kontrolerem ruchu drogowego. W związku z tym zastępca Głównego Inspektora Transportu Drogowego nie mógł udzielić dalszego upoważnienia ponieważ w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w przepisie art. 268a kpa udzielenie dalszego upoważnienia do załatwienia sprawy w postępowaniu administracyjnym nie została przewidziana. Mając na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisów i jako taka nie powinna funkcjonować w obrocie prawnym ponieważ jest nieważna.
Organ w toku postępowania sądowego podnosił, że umocowanie zastępcy Głównego Inspektora Transportu Drogowego do dalszego upoważnienia pracownika do wydania decyzji w imieniu organu wynika ze statutu Głównego Inspektora Transportu Drogowego. Jednak w ocenie Sądu statut jest aktem wewnętrznym i nie może jako taki determinować sytuacji prawnej jednostki.
W związku z powyższym w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zaskarżona decyzja została wydana z rażącym naruszeniem przepisów prawa.
Źródło: https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/8900B37EBE
W tym miejscu należy wskazać czym jest rażące naruszenie przepisów prawa ???
Rażące naruszenie przepisu ma miejsce wówczas gdy mamy do czynienia z wyraźnym zaprzeczeniem jednego z elementów normy prawnej regulującej dany stan faktyczny. W związku
z tym rażące naruszenia prawa powinno być wyraźne, oczywiste i bezsporne. Z rażącym naruszenie przepisu będziemy mieli do czynienia w sytuacji gdy zestawimy treść danego rozstrzygnięcia
z treścią przytoczonego przepisu prawa i dostrzeżemy oczywistą niezgodność.
Wracając do wyżej wskazanych orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z 2020 r. należy wskazać, że istnieje realna obawa, że nie tylko zaskarżona decyzja, która stała się przedmiotem rozważań Sądu mogła być opatrzona wadą powodującą nieważność decyzji. Mając na uwadze powyższe osoby, co do których organ wydał decyzję w szczególności o nałożeniu kar pieniężnych winne zweryfikować czy ich decyzje również nie są opatrzone wspomnianą wadą. Na uwagę zasługuje również fakt, że skarga w przedmiotowych sprawach wpłynęła do Sądu
w dniu 21 września 2020 r. w związku z tym na szczególną uwagę zasługują decyzje wydane właśnie przed tą datą. Odnosi się to nie tylko do decyzji dotyczących kar pieniężnych, których podstawą jest art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy o drogach publicznych ale również decyzji administracyjnych związanych z nakładaniem kar pieniężnych z ustawy o transporcie drogowym albo ustawy prawo o ruchu drogowym.
Jeżeli masz wątpliwości co do ważności swojej decyzji wydanej przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego i uważasz, że opisany powyżej stan faktyczny może dotyczyć również Ciebie to zapraszam do kontaktu.
Pamiętaj, że czytany artykuł nie stanowi porady prawnej w rozumieniu ustawy Prawo
o adwokaturze! Wpis jest oparty na stanie prawnym obowiązującym w chwili jego publikacji.