Sporządzenie testamentu to czynność prawna będąca dyspozycją majątkową dokonywaną na wypadek śmierci. Bardzo często można się spotkać z informacją, że testament to rozrządzenie na wypadek śmierci. W związku z tym można określić, że testament jest czynnością prawną dokonywaną na wypadek śmierci.
Testament obok dziedziczenia ustawowego jest jedną z form nabycia spadku przez spadkobiorcę.
Testament jest przejawem swobodnej woli osoby dokonującej takiej czynności na wypadek swojej śmierci. Testament jest czynnością o charakterze osobistym oraz jednostronnym. Na ważność testamentu ma wpływ oświadczenie woli złożone przez spadkodawcę. W związku z tym to osoba (testator) musi złożyć oświadczenie ostatniej woli w sposób samodzielny. Zgodnie z art. 944 kodeksu cywilnego testament nie może być sporządzony albo odwołany przez przedstawiciela. Istotne jest, że testament może być odwołany przez spadkodawcę w każdej chwili. Spadkodawca może też odwołać tylko część jego postanowień. W tym wszystkim przejawia się swoboda w dokonaniu takiej czynności.
Jednak wskazana powyżej swoboda jest ograniczona m.in. poprzez wskazane w ustawie formy w jakich może być sporządzony testament mający wpływ na jego ważność, instytucje zachowku czy instytucje przyrostu, który może być przez spadkodawcę wyłączony.
Formy testamentu:
1. Zwykły:
- Własnoręczny – spadkodawca sporządza go w całości pismem ręcznym, podpisuje i nanosi datę;
- Notarialny – testament sporządzony w formie aktu notarialnego;
- Allograficzny – spadkodawca sporządza testament w ten sposób, że w obecności dwóch świadków oświadcza swoją wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty sporządzenia. Protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę oraz osoby wobec których wola jego została złożona. Istotne jest, że z tej formy testamentu nie mogą skorzystać osoby głuche albo nieme.
2. Szczególny:
- Ustny – w sytuacji obawy rychłej śmierci oraz braku możliwości lub trudności w skorzystaniu ze zwykłej formy testamentu, spadkodawca może oświadczyć swoją wolę ustnie w obecności co najmniej trzech świadków. Następnie jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma. Pismo to powinno być podpisane przed spadkodawcę i dwóch świadków albo wszystkich świadków. Natomiast w sytuacji gdy testament nie zostanie potwierdzony w powyższy sposób można w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy stwierdzić jego treść przez zgodne zeznanie wszystkich świadków złożone przed sądem. Sąd może poprzestać na zeznaniu dwóch świadków w sytuacji gdy nie jest możliwe przesłuchanie jednego ze świadków lub są przeszkody trudne do przezwyciężenia;
- Podróżny – w sytuacji obawy rychłej śmierci oraz braku możliwości lub trudności w skorzystaniu ze zwykłej formy testamentu, spadkodawca podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym może sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia w obecności dwóch świadków.
- Wojskowy – w sytuacji obawy rychłej śmierci oraz braku możliwości lub trudności w skorzystaniu ze zwykłej formy testamentu. Testament ten może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli. Testament taki mogą sporządzić żołnierze pełniący czynną służbę wojskową, pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych oraz osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym.
Podsumowanie
Ważne jest, że zgodnie z art. 955 kodeksu cywilnego testament szczególny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego okresu. Istotne jest, że bieg 6 miesięcznego okresu ulega zawieszeniu na czas, w ciągu którego spadkodawca nie można sporządzić testamentu zwykłego.
Pamiętaj, że czytany artykuł nie stanowi porady prawnej w rozumieniu ustawy Prawo o adwokaturze! Wpis jest oparty na stanie prawnym obowiązującym w chwili jego publikacji.